ETHIEK EN JOURNALISTIEK

VvEN toekomstverkenning over ethiek in de journalistiek

De Vereniging van Ethici in Nederland (VvEN) nodigt geïnteresseerden uit voor haar zevende ethische toekomstverkenning op vrijdag 8 november 2019 van 13.00-18.00 in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht.
De toekomstverkenning is bedoeld voor wetenschappers en ethici, journalisten en iedereen die met media te maken heeft.
(Aanmelden via: vorstenb@planet.nl, onder vermelding van affiliatie, vóór 1 november. Het aantal deelnemers is gelimiteerd op 50. Toegang gratis.)

Sprekers zijn:
• Leonie Breebaart, Filosoof en journaliste, verbonden aan Dagblad Trouw
• Marcel Becker, Universitair Hoofddocent Praktische Filosofie aan de Radboud   Universiteit Nijmegen
• Marcel Broersma, Hoogleraar Journalistieke Cultuur en Media aan de Universiteit van Groningen en directeur van het Centre for Journalism and Media Studies aldaar.
• Sjoerd de Jong, filosoof, journalist en ombudsman NRC Handelsblad

TOELICHTING

In een interview met Trouw (zaterdag 22 juni 2019) over zijn nieuwe boek ‘The Game’ over het Nieuwe Internettijdperk, stelt de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco ‘dat het typisch was voor de 20e eeuw dat niemand iets wist en dat een kleine elite voor iedereen over alles besliste’. Daardoor konden de Wereldoorlogen en de Holocaust plaatsvinden. In de Internetsamenleving heeft iedereen toegang tot grote hoeveelheden informatie, kent tal van gezichtspunten en kan zijn eigen nieuws en nieuwsberichten maken. Barrico claimt dat het Internet daarom een efficiënt systeem is tegen oorlog, ondanks het feit dat er nepnieuws en gevaarlijke ‘snelwaarheden’ ontstaan. Maar dat is niet zo erg: ‘Juist het onwrikbare geloof in waarheid en feiten heeft het drama van de 20e eeuw veroorzaakt’.

Niet iedereen zal er zo over denken als Barrico. Voor velen is het ‘postmoderne’ relativeren van waarheid en feiten juist de diepere oorzaak van de crisis in betrouwbare nieuwsberichtgeving. Maar iedereen erkent dat het Internet de positie van kranten, tv en radio in de nieuwsvoorziening onomkeerbaar veranderd heeft. De opkomst van Twitter, Whatsapp, Facebook en de wildgroei van nieuwssites, kwalitatief goede en/of gespecialiseerde, maar ook satirische, politiek gekleurde en nepsites, en van via Internet opererende burgerjournalistieke netwerken zoals Bellingcat, hebben de positie van de ‘gevestigde’ journalistiek er niet eenvoudiger op gemaakt.
Tegen deze achtergrond lijkt een discussie over de ethische dimensie van de journalistieke praktijk uiterst relevant. Wat betekenen onafhankelijkheid, objectiviteit, onpartijdigheid en kwaliteit van nieuwsvoorziening en nieuwsduiding in het nieuwslandschap van nu en de ‘aandachtssamenleving’ waarin we leven? Hoe kunnen we die waarden professioneel, institutioneel en juridisch ‘borgen’? Welke rol kan de ethiek daarbij spelen?

En er is nog iets. Al heel lang is in de journalistiek de rol van ethici marginaal (met uitzondering van het onderwijs aan Scholen voor Journalistiek). Er lijkt er onder journalisten zelf weinig behoefte te bestaan aan een systematische en institutionele discussie over de professionele ethiek van journalisten. Terwijl de morele dilemma’s binnen de oorlogsjournalistiek, politieke journalistiek, fotojournalistiek, roddeljournalistiek of onderzoeksjournalistiek niet minder spelen dan in de medische of juridische wereld. Dat de identiteit en positie van journalisten wereldwijd bovendien flink onder druk staat is een extra reden om stil te staan bij de ethische dimensie van het vak en de praktijk van de journalistiek.

En in een moeite door misschien ook naar die van onszelf, als burgers, voor wie een adequate nieuwsreceptie langzamerhand ook een moreel probleem begint te worden.

Met twee journalisten die het handwerk kennen, een ethicus die zich als een van de weinigen specialiseert in de ethiek van communicatie en digitalisering en daarover een veelgeprezen boek schreef, en een wetenschapper op het gebied van media en communicatie, gaan we op acht november in de slag om beter zicht te krijgen op de journalistieke mores.

Programma

Dagvoorzitter: Dr. Patrick Delaere (Filosoof, Erasmus Universiteit R’dam)

13.00-13.30 Welkom met koffie en thee

13.30-13.45 Inleiding Jan Vorstenbosch, voorzitter VvEN

13.45-14.15 Lezing Leonie Breebaart

14.25-15.00 Lezing Marcel Becker

15.00-15.15 Pauze

15.15 -15.25 Lezing prof dr Marcel Broersma

15.25-16.00 Commentaar Sjoerd de Jong

16.00-17.00 Algemene discussie met het publiek

17.00 – 18.00 Afsluitende borrel